مشاوره خانواده یا خانواده درمانی، یک روش موثر برای ایجاد و حفظ روابط سالم خانوادگی است. هدف اصلی این نوع مشاوره، شناسایی و حل مشکلات مختلفی است که ممکن است در میان اعضای خانواده وجود داشته باشد. این مشکلات می توانند مربوط به جنبه‌های عاطفی، روانی یا رفتاری خانواده باشند.
بسیاری از رویکرد های به کار گرفته شده در روانشناسی خانواده از نظریه‌ی سیستمی خانواده برخاسته‌اند. این نظریه بر این اصل تأکید دارد که خانواده ها به عنوان یک سیستم عمل می کنند که در آن تاثیر هر فرد بر بقیه اعضا و بخش های مختلف خانواده اثر گذاشته و دارای اهمیت است.
مقایسه با روانشناسی ازدواج نشان می‌دهد که خانواده درمانی تنها به روابط زن و شوهر متمرکز نیست و بلکه همه ارتباطات خانوادگی از جمله روابط والدین و فرزندان، روابط فرزندان با یکدیگر و حتی روابط با دیگر اعضای خانواده را نیز مورد بررسی قرار می گیرد.
مشاوره خانواده چیست؟
مشاوره خانواده به عنوان یک رویکرد درمانی سیستماتیک شناخته می شود. در جلسات این نوع مشاوره، خانواده‌ها تشویق می‌شوند تا با یکدیگر گفت‌و‌گو کنند و روابط بهتری برقرار کنند. در جلسات مشاوره خانواده، ممکن است یک الگوی رفتاری تحلیل شده و یا مسائل مربوط به حوادث خاصی مورد بررسی قرار گیرد. به طور کلی، مشاوره و درمان خانواده اغلب با روش های رفتاری و شناختی انجام می شود.
این نوع جلسات مشاوره بیشتر بر روی راه‌حل ها تمرکز دارد و در آن، روانشناس به‌صورت نزدیک، افکار و گفته های اعضای خانواده را بررسی می کند. هدف این نوع مشاوره، ابتدا شناسایی مشکلات و سپس تمرکز بر روی راه‌حل‌ها می باشد. صحبت در مورد این مسائل باعث می شود افراد خانواده یکدیگر را بهتر بشناسند و با آگاهی بیشتری با یکدیگر رفتار کنند.
مشاور خانواده باید انعطاف‌پذیر باشد؛ زیرا هر خانواده وضعیت منحصربه‌فردی دارد و نمی‌توان از یک روش درمانی استاندارد برای همه استفاده کرد. روانشناس در طول جلسات مشاوره سعی می کند بی‌طرف باشد و هیچ‌گاه اعضای خانواده را سرزنش نکند. این شرایط باعث می شود اعضای خانواده بهتر ریشه مشکلات خود را کشف کرده و نگرانی‌هایشان درباره تغییر در خانواده را بیان کنند.
مزایای مراجعه به مشاوره خانواده
برای اینکه سلامت روانی حقیقی را برای خود و خانواده فراهم کنیم، مراجعه به مشاوره خانواده بسیار مهم است. این رویکرد یکپارچه و روان‌شناختی می تواند در درمان مسائل داخلی خانواده تاثیرگذار باشد. مهمترین مزایای درمان خانواده شامل موارد زیر می شوند:
- فهم بهتر و فراتر ازدواج، الگوها و پویایی خانواده
- پیشرفت در ارتباطات و حل و بهبود مشکلات
- ایجاد همبستگی عمیق‌تر و کاهش درگیری و افزایش توانمندی های مدیریت خشم
یک روانشناس می تواند با استفاده از متد های روانشناسی خانواده، روابط خانواده را بهبود بخشد. این موارد عبارتند از:
- همبستگی بیشتر اعضای خانواده
- راستی و شفافیت بین اعضای خانواده
- ایجاد اعتماد درون خانواده
- ایجاد یک محیط حمایت‌کننده داخل خانواده
- کمک به کاهش منابع تنش و استرس داخل خانواده
- کمک به اعضای خانواده برای بخشش یکدیگر
- حل تضادها بین اعضای خانواده
اهمیت روانشناسی خانواده
خانواده یک مفهوم چندبُعدی دارد و از زوایای مختلف قابل بررسی است، به همین دلیل با پیچیدگی های خاصی همراه است که باید آن ها را در مطالعات مربوط به خانواده به صورت جدی مد نظر قرار داد. از آنجایی که رفتارهای افراد در یک خانواده روی یکدیگر تأثیر می گذارد، اهمیت و نقش ارتباطات و توجه به آنها بسیار زیاد است. اگر این موارد به طور کامل مورد توجه قرار نگیرد، ممکن است نتایج تحقیقات ارزش کافی و اعتبار لازم را نداشته باشند و گاها ممکن است حتی بی‌رنگ و بی‌مفهوم باشند. اهمیت روانشناسی خانواده را می توان در موارد زیر مشاهده کرد:
تاثیر آن بر سایر اعضای خانواده
از آغاز زندگی تا کنون، خانواده اولین محیط اجتماعی است که در آن زندگی می‌کنیم و درون آن تربیت می یابیم. ارتباط نزدیک و پیوستگی میان اعضا، به اندازه‌ای است که مشکلات یک فرد می تواند تأثیر گذار بر دیگر اعضای خانواده باشد. به طور کلی، خانواده مانند یک زنجیر محکم و استوار است که افراد را در کنار یکدیگر نگه می دارد.
درمان اختلالات و مشکلات فردی
با توجه به اهمیت و نقش خانواده، ممکن است از تأثیر آن به عنوان یک عامل کمک کننده در فرآیند درمان استفاده شود. برخی از روانشناسان بالینی ترجیح می دهند تا در روند درمان، تمام اعضای خانواده را به عنوان یک واحد مستقل مورد بررسی قرار دهند تا بتوانند از اطلاعات هر فرد جداگانه استفاده کنند.
رفع مشکلات درون خانواده
روانشناسی برای خانواده می تواند به شما کمک کند تا به نگاهی دقیق‌تر نسبت به مشکلات پیدا کنید و با ارائه راهکارها و مشاوره کاربردی، مشکلات موجود در خانواده‌تان را رفع کنید.
حوزه های مرتبط با روانشناسی خانواده
اگر با هر گونه مشکل یا مسئله‌ای در خانواده مواجه شدید، می‌توانید به یک روانشناس خانواده مراجعه کنید. محیط خانواده، جایگاه اصلی برای رشد و تربیت هر فرد است، بنابراین اهمیت این حوزه واضح است. حوزه های مرتبط با روانشناسی خانواده بسیار گسترده هستند. زمینه‌های مهمی که در حوزه روانشناسی خانواده وجود دارند عبارتند از:
- مشاوره تربیت کودکان
- بهبود روابط با کودکان
- مشاوره زناشویی
- بهبود روابط زناشویی
- مشاوره همسرداری
- راهکار برای حل مسائل مالی خانواده
- از بین بردن اختلافات فرهنگی
- مشاوره اختلالات جنسی
- کنترل خشم و پرخاشگری
- درمان ناسازگاری و اختلالات شخصیتی.
دریافت مشاوره آنلاین با دکتر مهسا کاشفی زاده می تواند به شما کمک کند تا به بررسی و درمان این مشکلات خانوادگی بپردازید.
چطور بهترین روانشناس برای مشاوره خانواده را پیدا کنیم؟
قبل از برنامه‌ریزی جلسات مشاوره روانشناسی خانواده، بهتر است این موضوع را در نظر داشته باشید که آیا این درمانگر مناسب خانواده شما است یا نه. گاهی اوقات انتخاب اشتباه درمانگر تبعات جبران ناپذیری روی سلامت روان شما خواهد داشت. برای یافتن بهترین مشاور خانواده، موارد زیر را باید در نظر داشته باشید.
۱. تحصیلات و تجربه روانشناس: بررسی تحصیلات و سوابق درمانی و مجوزهای درمانگر بسیار اهمیت دارد. مجوزها باید توسط سازمان های حرفه‌ای مورد تأیید قرار گیرند. درمانگر باید آموزش تخصصی مربوط به خانواده را پشت سر گذاشته و تجربه کافی در این زمینه داشته باشد.
۲. مکان مطب و در دسترس بودن: اگر ترجیح می‌دهید مشاوره حضوری را انتخاب کنید، باید به موقعیت مطب و ساعات حضور درمانگر توجه کنید. همچنین لازم است مطمئن شوید که روانشناس در مواقع اضطراری در دسترس است.
۳. زمان و تعداد جلسات: اطلاع داشتن از مدت زمان هر جلسه مشاوره. فواصل زمانی بین جلسات و تعداد جلسات به شما کمک می کند تا انتخاب روانشناس مناسبی داشته باشید.
۴. هزینه مشاوره: حتما هزینه هر جلسه را پرسیده و در مورد شیوه پرداخت آن سؤال کنید. ممکن است کل هزینه در جلسه اول دریافت شود. سعی کنید با توجه به بودجه ای که در اختیار دارید اقدام به انتخاب مشاور نمایید.
نتیجه گیری
مفهوم خانواده شالوده رشد انسانی و عملکرد اجتماعی است. این مفهوم به عنوان زمینه ای برای اولین تجارب ما در ارتباط، عشق، حل تعارض و سازش با دیگران عمل می کند. بنابراین روانشناسی خانواده بسیار مهم و مناسب است.
روانشناسی خانواده شاخه ای از روانشناسی است که به بررسی پویایی، عملکرد و سلامت روانی خانواده ها و افراد درون خانواده می پردازد. این مقوله بر روابط و تعاملات سیستمی و بین فردی در ساختار خانواده تمرکز دارد و به موضوعاتی مانند تعارضات زناشویی، فرزندپروری، انتقال چرخه زندگی خانواده و مشکلات سلامت روان در بافت خانواده می پردازد.